Wat moet ik doen bij terugval of ongelukjes?

Je dacht: het is gelukt. Het potje werd trouw gebruikt, de luier was verleden tijd. En ineens… ongelukjes. Elke dag weer. Je peuter die trots was, wil nu ineens niet meer. Of vergeet te gaan. Of plast ineens in z’n broek tijdens het spelen. Terugval komt vaker voor dan je denkt – en is totaal normaal. In dit artikel lees je waar het door komt, wat je níét moet doen, en hoe je met vertrouwen weer vooruitgaat.

Terugval en ongelukjes horen bij zindelijk worden

Zindelijkheid is geen rechte lijn omhoog. Het is een golfbeweging, met pieken én dalen. Veel kinderen maken een terugval mee – soms zelfs meerdere keren. Bijvoorbeeld:

• Na een vakantie
• Bij een verhuizing
• Als er een broertje of zusje komt
• Tijdens de start op de opvang of school
• Of gewoon… zonder duidelijke reden

Terugval betekent niet dat je iets verkeerd hebt gedaan. Het betekent: je kind is aan het oefenen. En bij oefenen hoort fouten maken.

Waarom komen ongelukjes terug?

Er kunnen allerlei oorzaken zijn:

• Je kind is afgeleid. Tijdens het spelen vergeet het even dat het moet.
• Vermoeidheid. Moeheid = minder focus = meer ongelukjes.
• Spanning of veranderingen. Nieuwe situaties (of drukke situaties) vragen veel aandacht.
• Te veel druk. Als kinderen voelen dat ze moeten presteren, blokkeren ze soms juist.

Soms is het ook gewoon een fase waarin je kind z’n grenzen test. Dat hoort bij peutergedrag.

Wat je vooral niet moet doen bij terugval en ongelukjes

• Schrikken of boos worden.
  Als jij gespannen reageert, wordt je kind onzeker – of koppig. Beide werken averechts.
• Straffen of bestraffend toespreken.
  Het is geen onwil. Je kind moet leren, niet bang worden.
• Zeggen “dat had je moeten zeggen” of “dat weet je toch al?”
  Het wéét het echt. Maar op dat moment lukt het gewoon niet. En dat is oké.

Wat kun je wel doen bij terugval en ongelukjes tijdens het zindelijk worden?

✅ Blijf kalm.
Zeg simpelweg: “Oeps, dat kan gebeuren. Laten we je even verschonen.”

✅ Herinner aan het potje op rustige momenten.
Bijvoorbeeld voor het eten of na het buiten spelen. Soms is terug naar een vaste structuur weer heel erg hulpzaam.

✅ Gebruik humor.
“Was die plas stiekem ontsnapt?” – een luchtige toon werkt vaak beter dan serieus gepraat.

✅ Lees opnieuw een boekje, zoals De Grote Plons.
Herkenning in verhalen helpt om gedrag te verwerken zonder dat het ‘over hen’ gaat.

Je hoeft echt niet terug naar de luiers. Blijf vertrouwen houden in je kind. Zeg bijvoorbeeld:
“Je lichaam is nog aan het oefenen. Dat lukt straks weer beter.” En dan… gewoon doorgaan. Misschien met iets extra’s zoals een nieuwe beloningskaart, een herinneringswekker of wat vaker samen naar de wc gaan.

Tip: oefen het praten over ongelukjes

Geef je kind woorden die hij/zij kan gebruiken, misschien om het beter te voelen of begrijpen en verwerken:

• “Voelde je iets van tevoren?”
• “Wil je me de volgende keer roepen?”
• “Wat zullen we volgende keer proberen?”

Geen verhoor – gewoon nieuwsgierig en rustig. Zo leert je kind om het te benoemen én zichzelf te helpen.

Wat als het structureel wordt?

Merk je dat de terugval weken duurt en je kind helemaal niet meer op het potje wil? Dan kun je:

• Een korte pauze inlassen
• Even terug naar vaste potmomenten (structuur)
• Of in gesprek gaan met een huisarts of kinderopvang wanneer je vermoed dat er iets ernstigers aan de hand is natuurlijk.

Maar meestal is het tijdelijk en trekt het vanzelf weer bij.

Veelgestelde vragen

1. Is het normaal als een kind van 3 ineens weer ongelukjes heeft?
   Ja! Terugval komt op alle leeftijden voor. Het is geen achteruitgang, maar onderdeel van het leerproces.
2. Moet ik opnieuw beginnen met training?
   Nee. Je kind weet het nog steeds – het heeft alleen even steun en vertrouwen nodig om het weer op te pakken.
3. Hoe lang mag een terugval duren?
   Dat verschilt. Meestal is het binnen een paar dagen tot weken weer onder controle. Geef het tijd.

Tot slot
Een natte broek is geen ramp. Het is een leermoment. Door kalm te blijven, je kind serieus te nemen en liefdevol te begeleiden, geef je precies wat het nodig heeft: vertrouwen om opnieuw te proberen.